Casus: Een F16 piloot met zich steeds herhalende lage rugklachten en uiteindelijke een hernia.

Inleiding

Het verhaal begint in januari in het ziekenhuis alwaar de piloot geopereerd zou gaan worden aan een hernia.
Een collega F16 piloot (beiden waren gestationeerd op de vliegbasis Twente) komt enkele dagen voor de operatie op ziekenbezoek en begint over zijn eigen ervaringen te vertellen met diverse therapeuten, ook in verband met rugklachten.
Uiteindelijk zo vertelde hij was hij via de arts van de vliegbasis terecht gekomen bij Jan Bruggeman voor rugscholing. Al pratende komen de beide piloten tot de conclusie dat hun klachtenverhaal verdomd veel overeenkomsten vertoont. Ook in beider voorgeschiedenis zitten veel herkenningspunten met name ten aanzien van de vele diverse (fysio)therapieën zonder (blijvend) effect, integendeel zelfs, meestal verergerden de klachten zich tijdens de therapie. De piloot op ziekenbezoek had na de rugscholing nooit geen rugproblemen meer gehad en de ander begon toen ernstige twijfels te krijgen, vooral ook met in het vooruitzicht dat eenmaal geopereerd aan een hernia dit het einde zou zijn van zijn vliegcarrière bij de luchtmacht, echter ook bij de burgerluchtvaart. Mede met dit in het achterhoofd valt de beslissing in het ziekenhuis om de operatie af te blazen en eerst nog eens een rugscholingsprogramma te gaan volgen in Hengelo.

Verwijzing voor rugscholing

Vanaf het ziekbed werd ik in Hengelo gebeld met de vraag of ik iets voor hem kon betekenen. Ik vertelde dat dit telefonisch niet echt ideaal was om te beoordelen, maar na een telefonische anamnese (typische ischias, echter duidelijk zonder verlammingen van spieren) zag ik wel rugscholende mogelijkheden. In overleg met de behandelend neuroloog en met de arts van de vliegbasis komt er een verwijzing voor rugscholing.

Voorgeschiedenis

Al jaren zijn er geringe zich herhalende lage rugklachten. Nooit over geklaagd. Goedgekeurd voor de luchtmacht. Problemen ontstonden in april, zeurderig en stijf gevoel na een vlucht. In juni schoot het flink in de rug tijdens niezen, met enige moeite kon nog wel diezelfde dag aan een luchtoefening worden meegedaan. Na enkele dagen verbeterde het weer.
In augustus opnieuw problemen, nu veel erger. Na een “wilde vlucht met veel G-krachten” iets last van de rug gekregen. De daarop volgende week met verlof thuis en erg veel onderuitgezakt in de stoel gehangen. Op een dag kon hij ‘s morgens z’n sokken niet meer aankrijgen, het schoot er opnieuw in.

Via de arts van de basis (die een hernia vermoedde) met spoed naar de neuroloog verwezen. Er werden röntgenfoto’s en een MRI gemaakt en het advies om thuis te rusten (wat hij al niet goed begreep, want toen ging het toch mis?) en veel te liggen. Twee weken later ging het toch een stuk beter, echter de uitslag van de MRI was volgens de neuroloog niet zo mooi, er was een flinke uitstulping te zien en operatie zou nodig zijn. Omdat het op dat moment al een stuk beter ging suggereerde de neuroloog om de rust thuis te continueren.

Flexie oefeningen, oefeningen waarbij de rug bol wordt, kunnen gecontra-indiceerd zijn bij deze rugklachten

Na 2 à 3 weken toch weer opnieuw een herhaling van de rugklachten, waarop de neuroloog zei: “dit zal wel opereren worden”. Toch werd er besloten om (inmiddels is het november/december) eerst een rustkuur in het ziekenhuis te volgen met daarbij intensieve fysiotherapie. De kuur begon met absolute bedrust gedurende 2 weken. Het ging een heel stuk beter en de piloot/patiënt verlangde ernaar om vol goede moed te beginnen aan de intensieve fysiotherapie, want hij was super gemotiveerd. De fysiotherapeut in het ziekenhuis vertelde dat hij een stevig pakket aan oefeningen zou moeten ondergaan, met nadruk op buikspiertraining. Vooral fanatiek werd er dagelijks geoefend met het gooien van een zware medicin-bal tijdens het komen vanuit ruglig tot langzit.

Na enkele dagen oefenen namen de klachten echter weer flink toe en op verzoek van de patiënt wordt er tijdelijk gestopt omdat hij veronderstelde misschien iets te veel van zichzelf geëist te hebben. Als de klachten na de oefenstop wat verminderen worden dezelfde oefeningen hervat. Opnieuw nemen na korte tijd de klachten in alle hevigheid toe, de piloot heeft de indruk helemaal terug bij af te zijn. Conclusie van de neuroloog is dan dat de ligkuur dus ook geen succes was en als enige mogelijkheid bleef dan de operatie. Met zoveel pijnklachten en de zoveelste herhaling had ook de piloot de moed opgegeven en zich verzoend met het idee van de operatie.

De eerste les rugscholing

Hij kwam met een grote bruine foto map, waarin de Röntgenfoto’s en de MRI opnames zaten. Allereerst hoorde ik de hele bovenstaande voorgeschiedenis aan en daarna wilde hij direct alle foto’s aan mij laten zien. Ik stelde voor eerst een aantal testen te doen en daarna het verdere beleid met hem te bespreken. Het verbaasde mij echter dat er bij klinisch onderzoek (van iemand die op het punt stond geopereerd te worden) weinig bijzonderheden aan het licht kwamen. Er was verergering bij rugbolling en beiderzijds een hamstringverkorting en geen bijzondere afwijkingen van spierkracht, gevoel, reflexen of rektesten van de ischias zenuw.
Na het onderzoek besprak ik deze verbazing dan ook met hem, maar legde uit dat ik gezien de hele voorgeschiedenis wel begreep waarom het iedere keer misging met zijn rug.

Hij liet toen de foto’s zien en op de MRI (zo stond ook in het bijgevoegde verslag) was een grote hernia in de lage rug te zien. Hij was hierover erg angstig, onzeker en leek er behoorlijk op gefixeerd te zijn. Ik vertelde hem dat er een belangrijke stelling was in de medisch-wetenschappelijke wereld:

“Je kunt bij rugklachten beter goed naar de patiënt luisteren dan te kijken naar de uitkomst van röntgenfoto’s of MRI opnames”.

Juist omdat hij er zo op gefixeerd leek te zijn heb ik de waarde van röntgenfoto’s of MRI opnames getracht uit te leggen en te relativeren. Na voorlichting over rugklachten door rugbolling en over de dubieuze waarde van allerlei therapieën (met name van de intensieve buikspiertraining en al helemaal die met medizin ballen, die de rug flink kunnen overbelasten, begreep hij waardoor de klacht was ontstaan en waardoor de klachten zich steeds herhaalden. Hij was niet blij dat hij nu pas te horen kreeg dat hij zijn rugklachten eigenlijk zelf veroorzaakte door zeer slecht ruggebruik.

Het beleid

Met een STEP rugscholend beleid beleid; onder andere een brede STEP rugbrace en een STEP ventrale orthese en het aanleren van de STEP GewichtHeffersTechnieken was hij na 6 weken totaal klachtenvrij.

De STEP rugbrace en de ventrale orthese voorkomen de rugbolling, maar zorgen er tegelijkertijd voor dat met overgaat tot veilig ruggebruik. Zo kan men de STEP rugbrace en de ventrale orthese thuis de hele dag overbelasting voorkomen, waardoor de rugklachten zich niet steeds herhalen, maar tegelijkertijd zorgen de STEP rugbrace en de STEP ventrale orthese er ook voor dat men de hele dag rugscholend bezig is en zo weer snel – zonder beveiliging – rugveilig door het leven kan. De rugscholing beperkt zich dus ook niet tot een uurtje bij de STEP maar strekt zich over de hele dag uit.

Hij was bijna te gemotiveerd, hanteerde de STEP GewichtHeffersTechnieken perfect in elke situatie. Met veilige oefeningen en een loopprogramma werd ook de belastbaarheid verbeterd.

Het beloop

Na 3 maanden (nog steeds klachtenvrij) volgde de controle bij de neuroloog. Hij wilde graag weer gaan vliegen, maar daar werd in eerste instantie door de neuroloog afwijzend op gereageerd. Zelfs werd er geopperd dat er mogelijk geen goedkeuring meer zou komen gezien de uitslag van de MRI. Een uitgebreide keuring zou nog volgen. In overleg met hem had ik voor die keuring een overleg met de neuroloog over het gevoerde rugscholende beleid bij en over de betrekkelijke waarde van Röntgenfoto’s en MRI. De neuroloog vertelde dat een piloot tijdens het vliegen natuurlijk geen acute rugproblemen mocht krijgen en dat daarom herkeuring noodzakelijk was. Ik stelde dat deze piloot bij de preventie van rugklachten in het voordeel was t.o.v. collegae die nog nooit scholing in goed ruggebruik hadden gehad en die mogelijk op een MRI vergelijkbare afwijkingen zouden kunnen hebben zonder het te weten.

Airborne again

De begeleiding was inmiddels al enkele maanden gestopt toen op een dag – onaangekondigd – de piloot niet vrolijk kijkend in de wachtkamer zat, met een grote bruine map onder de arm. Mijn eerst vraag was natuurlijk of het weer mis was met z’n rug. Hij zei letterlijk: “doe maar eerst een bak koffie, want hier ben je niet blij mee”. Ik schrok en haalde balend koffie, weer misgegaan, piloot af? Tijdens het koffie drinken opende hij de bruine map, waarin dacht ik de foto’s van zijn rug zaten.

Uit de map kwam echter een hele andere foto, die hij mij met veel dank en een brede grijns overhandigde: “airborne again”.

Hij was weer goedgekeurd, ging nog een korte tijd F16 vliegen en daarna verder bij de burger luchtvaart.

Mijn aanvankelijke baal sloeg om in een heerlijk gevoel, fijn dat ik dit voor hem had kunnen doen.

STEP “LOL” beleid

De foto hangt nog altijd trots in mijn rugscholingsruimte, menig keer vertel ik andere mensen met rugklachten en hernia’s dat er met de scholing van veilig ruggebruik nog zeer veel is te bereiken, het motiveert hen vaak, men put er moed uit om er – uit een schijnbaar hopeloze situatie – toch tegen aan te gaan met het STEP “LOL” beleid, dat bekent niet dat het STEP Beleid Lollig is, maar wel dat het na een Lastige periode van hard werken ook de nodige Lusten oplevert. Na Lasten Ook Lusten.

Ik hoop ook met dit verhaal op internet hetzelfde voor anderen te kunnen bereiken. Veilig ruggebruik volgens de STEP methode wordt nog veel te vaak niet of te laat ingezet, zoals in dit verhaal ook duidelijk mocht worden.

Jan Bruggeman, STEP Instructeur